Patron

Jan Kochanowski urodził się w Sycynie w 1530 roku W 1544 został uczniem Akademii Krakowskiej. Po opuszczeniu Krakowa w 1547 roku mógł studiować we Wrocławiu, Wittenberdze lub Lipsku. Kolejnym etapem studiów i podróży Kochanowskiego był pobyt w Królewcu, a później w Padwie, gdzie oddawał się filologii pod kierunkiem prof. Robortella. Robortello był znakomitym hellenista i dzięki niemu Kochanowski poznał ducha starożytnego nie tylko za pośrednictwem łaciny, lecz przez istotne zbliżenie się do poetów Hellady. Pobyt i studia w Padwie trwały z dwukrotnymi przerwami co najmniej 5 lat. Po raz drugi trafił Kochanowski do Królewca na dwór księcia Albrechta, wcześniej przebywał zaś na dworze hetmana Tarnowskiego lub Teczynskiego. Piętnastoletni okres studiów i podróży zamknął Kochanowski wycieczka do Francji i w połowie maja 1559 roku trasa przez Niemcy, na stale powrócił do kraju, jako w pełni ukształtowany humanista i renesansowy poeta.

Kolejne 15 lat przeżył Kochanowski poszukując swojego miejsca w życiu. Utrzymywał ścisłe związki z dworem Filipa Padniewskigo, rodziną Firlejów, Janem Zamojskim. Był jednym z sekretarzy królewskich Zygmunta Augusta na dworze w Krakowie. Ulubiona zabawa dworska były szachy. Kochanowski z przepisów gry stworzył romans i obdarzył nasza literaturę po raz pierwszy zwięzłą powiastka o dziejach serca, poprzedniczka późniejszej nowelistyki polskiej. Życie dworskie odrodzenia za główne zadania poety uważało unieśmiertelnianie żyjących i zmarłych wierszami pochwalnymi. Wypadało więc i młodemu Janowi to czynić. Jednak Kochanowski zachowywał zawsze niezależność osobista. Jeśli pisał poemat pochwalny, czynił to wtedy, gdy był powód do pochwały, a temat odpowiedni dla poety. Po śmierci Zygmunta Augusta i zdradzie elekcyjnej króla Polski Henryka Walezego, Jan Kochanowski na zawsze pożegnał życie dworskie i osiadł w Czarnolesie.

Po zrezygnowaniu z funkcji proboszcza, wybrał życie ziemiańskie i rodzinne, żeniąc się w karnawale 1575 roku z Dorota Podlodowską, córka podstolego sandomierskiego. Rezygnacja z plebanii i założenie rodziny dają początek czterdziestoletniego okresu w życiu i twórczości Kochanowskiego.

W ostatnich latach życia aktywność poety znacznie ograniczyły zły stan zdrowia, spowodowany śmiercią dwu córek, braci oraz zabójstwo w Turcji szwagra Jakuba Podlodowskiego. Zachwiał się pod tym ciosem cały jego pogląd na świat, zachwiała się jego wiara . Wrócił jednak do równowagi, znalazł ukojenie w myśli o Bogu. Znowu oddal się pracy literackiej. Postanowił zrobić jej plan, ogłosić utwory, które dotąd zachowywał tylko w rękopisach. Wydal ody, elegie i drobne wiersze łacińskie oraz fraszki i przygotował do druku pieśni. W sierpniu 1584 roku wyjechał Kochanowski do Lublina, by przed królem interweniować w sprawie zabójstwa szwagra i domagać się sprawiedliwości. Tam właśnie zmarł nagle, prawdopodobnie na atak serca.

Kochanowski dokonał w swej twórczości czegoś nowego. Jak nikt przed nim – wypowiedział uczucia ojca, rzadko wyrażane w poezji. Z liryka skargi zespolił historie duszy. Łącząc pierwiastki starożytne z religijnością człowieka nowożytnego, ukazał, jak rozum ludzi, choćby tradycja wieków zasilony wystarcza tylko w normalnym toku życia , jak załamuje się wobec wielkich wstrząśnień, wielkich ciosów, wielkich zadań. Oparcie i ratunek dać mu może jedynie zetkniecie się z odwiecznym światem wyższym, czerpanie siły ze związku z Bogiem.

Wyboru patrona dokonano w 1919 roku. Kochanowski został nim nie tyle ze względu na miejsce rodzenie (ziemia radomska – Sycyna), co dla podkreślenia humanistycznego typu szkoły. Wiele inicjatyw zapoczątkowanych w XX-leciu międzywojennym realizuje się po dzień dzisiejszy.